Opinie | Nieuwe politieke cultuur

Jaap Jansen | BNR

Een korte formatie is het nu al niet meer. Nu de liberale leiders Mark Rutte en Sigrid Kaag aan tafel bij Mariëtte Hamer begonnen zijn met het schrijven van een document op hoofdlijnen dat de basis moet worden voor onderhandelingen met meer partijen, zullen we voorlopig niet veel meer horen van de kabinetsformatie. Sterker: informateur Hamer mag bij de deur van Binnenhof 2 niet zomaar meer tussentijdse mededelingen doen. Over elke tussentijds verslag, zelfs aan de koning, moet ze eerst Kamervoorzitter Vera Bergkamp raadplegen, blijkt uit het contract dat beiden hebben ondertekend. Weg is de transparantie waar de Tweede Kamer bij de start van de formatie nog zoveel nadruk op legde.

Behalve transparantie zal ook die andere gewenste vernieuwing er waarschijnlijk niet komen: een kort en bondig regeerakkoord. Wat ook de samenstelling wordt van het nieuwe kabinet, er zullen altijd partijen in zitten die geen belang hebben bij regeren op hoofdlijnen.

Nu er nog geen missionair kabinet is en de regeringsfracties zich niet meer gebonden voelen aan het oude regeerakkoord, blijkt bij stemmingen over bijvoorbeeld landbouw dat een rechtse meerderheid de koers bepaalt. Daar vinden VVD, CDA, PVV, FvD, SGP en BBB elkaar. Op medisch-ethisch vlak is het andersom, daar prevaleert het liberale denken. Vandaar dat D66-fractievoorzitter Rob Jetten een wetswijziging heeft ingediend om de verplichte bedenktijd bij abortus te schrappen.

Asiel en migratie

In de formatie van 2017 werd tergend lang onderhandeld over asiel en migratie. Nadat GroenLinks op dat punt afhaakte, heeft de ChristenUnie nog weken met de VVD gesoebat. Dit keer zal het niet anders zijn. Migratie is zeker ook voor D66, PvdA en GroenLinks een onderwerp dat ze niet willen overlaten aan een rechtse meerderheid.

Hetzelfde geldt voor klimaatbeleid. In grote lijnen zijn de partijen die mogelijk een kabinet vormen het eens. De doelen voor 2030 en 2050 staan zwart op wit. De pijn zit in de weg ernaartoe. Kijk naar het stikstofprobleem. Dat moet worden opgelost, daar is iedereen het over eens. Maar de vraag is: hoe? Dat moet allemaal op papier.

En zelfs over de nieuwe politieke cultuur kun je maar beter tevoren het een en ander opschrijven, waarschuwt oud-Kamervoorzitter Wim Deetman in het blad Christen Democratische Verkenningen. Zoiets vergt dagelijks onderhoud en je moet elkaar erop kunnen aanspreken. Anders wordt het nooit wat met die nieuwe cultuur.

Dat blijkt helaas nu al een beetje in de kabinetsformatie.

See omnystudio.com/listener for privacy information.