Pascal Danel, cánh chim về lại đỉnh cao núi tuyết

Tạp chí âm nhạc

Thành danh vào giữa những năm 1960, vào thời cực thịnh của phong trào nhạc trẻ ở Pháp, nam ca sĩ Pascal Danel nổi tiếng nhờ có chất giọng biểu cảm, cùng với phong cách lãng mạn. Giọng ca ấy giờ đây không còn nữa. Pascal Danel đã vĩnh viễn ra đi hôm 25/07/2024, hưởng thọ 80 tuổi.

Sinh thời, Pascal Danel đã bán hơn 25 triệu đĩa hát, ghi âm 11 album phòng thu và 7 tập nhạc live trong gần nửa thế kỷ sự nghiệp. Bên cạnh đó, ông còn sáng tác cho nhiều nghệ sĩ khác như Daniel Guichard (Chanson pour Anna), Marcel Amont (Un peu de soleil, un peu de ciel bleu) và nhất là Dalida. Bài ''Ton âme'' (Tâm hồn của anh) từng đoạt giải nhất Bông hồng vàng năm 1972 nhân Liên hoan ca khúc tiếng Pháp La Rose d'or của thành phố Antibes, chứ không phải là giải truyền hình châu Âu Eurovision …

Tên thật là Jean-Jacques Pascal Buttafoco, ông sinh trưởng tại Paris, nhưng lại không được sống gần gũi với cha mẹ. Thời còn nhỏ, ông chủ yếu được bà ngoại nuôi dưỡng, đến khi lớn lên, gia đình cho ông vào trường nội trú tại thị trấn Annel, gần thành phố Compiègne, cách thủ đô Paris khoảng 90 cây số về phía bắc. Sau này khi vào nghề ca hát ông lấy tên trường nội trú Annel để làm nghệ danh : Pascal Danel.

Khi trưởng thành, Pascal Danel ban đầu chọn làm nghệ sĩ gánh xiếc (trong bộ môn đi môtô trên dây), nhưng vì tai nạn xe máy, ông buộc phải giải phẫu, ngưng các tiết mục biểu diễn để có thời gian phục hồi sức khỏe. Vận xui lại trở thành dịp may, ông khám phá niềm đam mê âm nhạc ngay trên giường bệnh. Trong thời gian dài phải nằm tại bệnh viện, ông đã học đàn ghi ta và nhờ có trí nhớ tốt, ông bắt đầu chơi lại những bài hát yêu thích, để rồi mò mẫm sáng tác những giai điệu đầu đời.

Khi vết thương đã lành hẳn, Pascal Danel bắt đầu đi hát trong các nhóm nhạc rock, tuy không thành công nhưng điều đó lại tạo cơ hội cho ông gặp nhà sản xuất Lucien Morisse, từng làm nên tên tuổi của Michel Polnareff và nhất là của Dalida thời bấy giờ. Vào năm 1966, Pascal Danel giành lấy hạng nhất thị trường Pháp nhờ tình khúc ''La plage aux Romantiques'', đồng sáng tác với Michel Delancray.

Bản nhạc này trong tiếng Việt có đến it nhất 4 lời khác nhau. Trước năm 1975, giai điệu ''La Plage aux Romantiques'' từng được tác giả Nguyễn Duy Biên đặt lời Việt thành nhạc phẩm mang tựa đề ''Biển Mộng Mơ''. Bản nhạc do nam ca sĩ Paolo ghi âm cho tuyển tập Tình Ca Nhạc Trẻ 2, gồm những ca khúc nhạc ngoại lời Việt của Nguyễn Duy Biên. Sau năm 1975, bài hát có thêm nhiều phiên bản lời Việt khác mà đôi khi các trang thông tin trên mạng không ghi rõ tác giả, trong đó có ''Bãi biển mộng mơ'' do nam ca sĩ Thái Hòa ghi âm, ''Bãi cát yêu thương'' qua phần trình bày của ca sĩ Công Thành, ''Bãi cát thơ mộng'' của ca sĩ kiêm tác giả Lê Toàn, cũng như nhạc phẩm ''Biển Mơ'' do nam danh ca Elvis Phương trình bày với ca từ khác hẳn với lời đầu tiên của tác giả Nguyễn Duy Biên.

Thường thì sau bài hát cực kỳ ăn khách đầu tiên, bản nhạc thứ nhì lại ít thành công hơn. Nhưng trường hợp của Pascal Danel đã chứng minh điều ngược lại. Giai điệu thứ nhì (cũng do ông soạn nhạc và do Michel Delancray đặt lời) một lần nữa lại phá kỷ lục số bán đầu năm 1967, thành công hơn cả bài hát đầu tiên, và được Pascal Danel ghi âm trong 6 thứ tiếng, trong đó có tiếng Ý, tiếng Đức, thậm chí tiếng Nhật.

Nhóm sáng tác đã lấy cảm hứng từ bộ phim ''Les neiges du Kilimanjaro'' (Tuyết trên đỉnh Kilimanjaro) của đạo diễn Henry King. Đây là phiên bản điện ảnh chuyển thể từ truyện ngắn cùng tên của văn hào Ernest Hemingway. Ngoại trừ nhà sản xuất Lucien Morisse, không ai tin vào tiềm năng của bài hát, do có nội dung quá buồn, kể lại những hồi tưởng cuối cùng của một người sắp qua đời, trên đỉnh núi thì thầm gió thổi, tựa như lời trăng trối. Nhờ bài hát này mà giọng ca Pascal Danel gây được tiếng vang trên toàn thế giới.

''Les Neiges du Kilimanjaro'' ăn khách trở lại vào năm 2011 khi được chọn làm chủ đề cho bộ phim của đạo diễn Robert Guédiguian, nhưng lần này không có liên quan gì đến truyện ngắn cùng tên của nhà văn người Mỹ Ernest Hemingway. Nhạc phẩm ''Kilimandjaro'' trở nên nổi tiếng tại Việt Nam đầu những năm 1970, nhờ cái tài của tác giả Nguyễn Duy Biên đặt lời Việt thành nhạc phẩm ''Đỉnh Tuyết'' do nam ca sĩ Jo Marcel (cũng như Elvis Phương) trình bày. Sau năm 1975, Elvis Phương thực hiện trên album ''Tuyệt Diệu Tình Yêu'' một bản ghi âm thứ nhì mang tựa đề ''Tuyết Xa'' nhưng lại không ghi rõ tên tác giả, lời Việt bài này cũng khác hẳn với phiên bản đầu tiên của Nguyễn Duy Biên.

Sau gần 50 năm sự nghiệp, Pascal Danel chính thức giải nghệ vào năm 2016, thỉnh thoảng ông nhận lời hợp tác ghi âm với các nghệ sĩ trẻ tuổi (như nhóm Les Stentors) nhưng hầu như không còn đi hát do tuổi già sức yếu. Pascal Danel vĩnh viễn ra đi để lại cho công chúng những giai điệu sáng ngời : từ nay đành hết rồi, bao cánh mỏi chim trời, một khi đã về tới, đỉnh núi tuyết xa vời.